De sympathieke Nederlandse startup Plant B combineert een aantal gave ideeën: betaalbare, lekkere, 100% plantaardige, gezonde, diepgevroren maaltijden - gratis bezorgd door heel Nederland (als je boven de 60 euro bestelt). Ik bestel al bij ze sinds ze begonnen. Met de kortingscode “optimisme15” krijg jij 15% korting én help je Het Principe van Optimisme. Een pakket is ook leuk als kraamcadeau zodat ouders een week lang niet hoeven te koken. Bestellen kan hier.
Zoals jullie weten geloof ik dat technologie cruciaal is om de wereld een betere plek te maken — voor mensen, maar zeker ook voor dieren. Net als Ford’s Model T een einde heeft gemaakt aan het misbruiken van paarden voor transport, kunnen we onder andere door de opkomst van precisie-fermentatie, vlees, vis en zuivel gaan maken zonder dieren te doden.
Wordt dat afzien voor de bourgondiërs? Mwah, valt wel mee, als het aan Gourmey ligt:
Vegan tipping points
Het is eerder omgekeerd, denk ik: de smulpapen en gourmands van deze wereld - waartoe ik mezelf reken - kunnen zich in de handen wrijven voor een ongekend feestmaal. Startups als Cultured Decadence (kreeft), Orbillion (wagyu biefstuk), Vow (fazant, kangaroes), Blue Nalu (blauwvintonijn) en Gourmey (foie gras) kunnen de haute cuisine veroveren op smaak alleen.
De jonge industrie van gecultiveerd vlees lijkt door te hebben dat ze de concurrentie moeten aangaan met luxe producten omdat daar de hoogste marges te halen zijn. Hiermee volgen ze de strategie van Tesla, die al in 2006 een blog publiceerde met de titel The Secret Tesla Motors Master Plan (just between you and me). Ik citeer:
So, in short, the master plan is:
Build sports car
Use that money to build an affordable car
Use that money to build an even more affordable car
While doing above, also provide zero emission electric power generation options
De Tesla Roadsters van de tweede agrarische revolutie zijn dus de duurste, meest exclusieve stukjes vlees en vis. Van daaruit kan er steeds verder opgeschaald worden. Er is alleen één probleem met deze strategie, vind ik: het gaat niet snel genoeg. Voordat de vereiste technologie op schaal werkt zijn we jaren, zo niet decennia verder. Maar wat kunnen wij gewone mensen in de tussentijd dan wel doen (behalve natuurlijk zelf meer plantaardig eten)?
Dit artikel over het belang van “vegan tipping points” overtuigde me dat we dat we de toekomst voor een deel zelf in de hand hebben door de sociale norm naar plantaardig eten te veranderen. Naast het passief wachten op betere technologie kunnen we vandaag al actief de keuzearchitectuur veranderen van eten.
Vlees eten is een sociale norm die kan veranderen
Waarom moet die norm veranderen? Omdat de plantaardige burgers en worsten en plantaardige maaltijden die al beschikbaar zijn uit zichzelf niet hard genoeg groeien. Dat heeft in veel gevallen niets te maken met de smaak en prijs, maar alles met het psychologische inzicht dat mensen dieren eten omdat andere mensen dieren eten. Mensen kopiëren elkaars gedrag omdat ze erbij willen horen of geen zin hebben om individuele keuzes te maken die tegen de stroom ingaan. Je moet vooralsnog behoorlijk sterk in je schoenen staan om bij de FEBO een vegaburger te bestellen (sowieso: “vega” en “veggie” zijn woorden die mij mateloos irriteren). De massa koopt gewoon de standaard optie: de hamburger. Idem dito in de supermarkt: als er geen zwaarwegende voordelen zijn (prijs, smaak, etc.) dan kiezen mensen gewoon voor wat ze gewend zijn te kopen.
Maar nu komt de grap: veel plantaardig vlees - zeker als haar voornaamste taak het dragen van saus is - kan je allang niet meer onderscheiden van industrieel slachtvlees dat, laten we wel wezen, van dierenkarkassen wordt afgespoten. Afgelopen week was ik bij een bijeenkomst van Proveg waar kippendij van Heura werd geserveerd. Die was zo mals dat ik het echt niet meer doorhad. Plantaardig eten is dus in veel gevallen nu al rijp voor prime time! Waar het nog aan ontbreekt is dat plantaardig eten de norm wordt op plekken waar mensen honger hebben en een keuze moeten maken.
Zo’n nieuwe norm scheppen is eigenlijk niet zo ingewikkeld. Lees maar hoe Otto, een Duitse hamburgerzaak, het cafetaria van Linkedin of Diergaarde Blijdorp dat aanpakken. Of Burger King, die de reacties van klanten heeft gefilmd op de nieuwe plantaardige norm in een van hun restaurants:
Gezocht: geruisloze plantendiplomaten
Tussen jouw beslissing om een dag per week minder vlees te eten, en de activist die verf gooit op een schilderij is er nog volop ruimte. Met stille diplomatie, achter de schermen, zonder hoog van de toren te blazen, kan je meer bereiken dan je denkt. Hier is een lijst met dingen die je kan doen om de norm te verschuiven, oplopend in ambitie:
Je werkt bij een organisatie? Je helpt mee een bijeenkomst te organiseren of je bent zelf een spreker? Kijk of je de organisatie kan overtuigen om plantaardig de norm te maken. De makkelijkste eerste stap is door vlees wel aan te bieden maar alleen als mensen er expliciet om vragen (zoals nu mensen gevraagd worden of ze dieetwensen hebben).
Je bent (zijdelings) betrokken bij de bedrijfskantine of voetbal/hockey/etc kantine? Je kan beginnen om te vragen of de sausdragende snacks te vervangen door plantaardige varianten. Alvast twee argumenten: het heeft dezelfde voedingswaarde en het hoeft niet duurder te zijn.
Je werkt bij een grote, bekende organisatie zoals een universiteit, hogeschool, krant of bank? Dan zou je eens kunnen kijken of je iets meer tijd kan steken in de leiding overtuigen dat jouw organisatie de toon moet zetten voor de rest van de natie. Je kan dan analogieën aandragen dat er ook iemand de eerste was die besloot om alleen maar groene stroom te kopen, alleen nog maar elektrische auto’s te leasen, etc. Hiermee verschuif je in een klap de norm: andere organisaties moeten zich ineens verantwoorden voor hun carnistische inkoopgedrag.
Heb je meer tijd en een torenhoge ambitie? Volg dan het draaiboek van Mark van Baal van Follow This. Koop aandelen in een beursgenoteerd fastfoodbedrijf, trek je netste kleren aan en reis af naar de aandeelhoudersvergadering. Vraag om een plan en tijdlijn om diervrij vlees de nieuwe norm te maken binnen het bedrijf. Herhaal dit een aantal jaar totdat ze niet meer om je heen kunnen.1
Voor praktische tips over hoe je dit aanpakt is er zelfs een organisatie in het leven geroepen - Green by Default.
Heb je geen tijd, zin, of ambitie om aan plantendiplomatie te doen - maar wel wat geld over? Dan kan je natuurlijk ook doneren - zelfs via iDeal - aan effectieve initiatieven die een plantaardige toekomst sneller dichterbij brengen. Proveg, de Good Food Institute of een mandje met de beste initiatieven van Animal Charity Evaluators zijn uitstekende beginpunten.
Met dank aan Marieke de Visscher, Klaas Dijkhoff en Tobias Leenaert.
Deze aanpak heb ik niet langer dan een uur onderzocht. Het lijkt me een kansrijk idee maar het zou goed kunnen dat ik iets over het hoofd zie. Mocht je geïnteresseerd zijn in dit type activisme stuur me dan een email!